Odsetki 2018: ustawowe i umowne, kapitałowe, za opóźnienie i w transakcjach handlowych,

Nie wdając się w dłuższe celebrowanie Nowego  Roku (pomyślności) – tak jak w latach poprzednich blogową posylwestrową aktywność rozpoczynam wpisem o odsetkach w roku 2018.

Na wstępie przypomnienie istoty i rodzajów odsetek.

Odsetki mogą stanowić  wynagrodzenie za korzystanie z cudzego kapitału – (stąd dla takich odsetek można przyjąć na potrzeby niniejszego omówienia nazwę  „kapitałowe” – chociaż nie jest to nazwa kodeksowa).

Odsetki mogą stanowić także swego rodzaju sankcję za przekroczenie terminu płatności – czy to między przedsiębiorcami w transakcjach handlowych (odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych) czy w innych przypadkach (odsetki za opóźnienie).

Odsetki mogą być zastrzeżone w ustawie, wynikać z orzeczenia sądowego, decyzji organu lub z umowy między stronami.

Ich wysokość może określać także przepis prawa (odsetki ustawowe, odsetki ustawowe za opóźnienie, odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych) lub z ustaleń między stronami (odsetki umowne) – z tym że przepisy ograniczają ich maksymalną stawkę.

Tradycyjnie dla przejrzystości prezentuję odsetki w formie tabelarycznej

Jeśli chodzi o podstawę prawną to dla odsetek „kapitałowych” (za korzystanie z cudzego kapitału) podstawą naliczania jest art. 359 k.c. – którego treść jest następująca:

Art. 359 kodeksu cywilnego

§ 1. Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.

§ 2. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych.

§ 2¹. Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych (odsetki maksymalne).

§ 2². Jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne.

§ 2³. Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy.

§ 3.(uchylony)

§ 4. Minister Sprawiedliwości ogłasza, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, wysokość odsetek ustawowych.

Wspomniane w art. 359 § 4 k.c. obwieszczenie Ministra Sprawiedliwości o wysokości odsetek ustawowych brzmi obecnie tak::

Obwieszczenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości odsetek ustawowych

z dnia 7 stycznia 2016 r. (M.P. z 2016 r. poz. 46)

Na podstawie art. 359 § 4 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm. ogłasza się, że poczynając od dnia 1 stycznia 2016 r. wysokość odsetek ustawowych wynosi 5% w stosunku rocznym.

Kodeks cywilny – a precyzyjnie rzecz ujmując art. 481 k.c. jest podstawą prawną naliczania odsetek za opóźnienie ale takich które nie wynikają z transakcji handlowych między przedsiębiorcami. Treść tego przepisu jest następująca:

Art. 481 kodeksu cywilnego

§ 1. Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

§ 2. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

§ 2¹. Maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetki maksymalne za opóźnienie).

§ 2². Jeżeli wysokość odsetek za opóźnienie przekracza wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie, należą się odsetki maksymalne za opóźnienie.

§ 2³. Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych za opóźnienie, także w przypadku dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy.

§ 2⁴. Minister Sprawiedliwości ogłasza, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie.

§ 3. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może nadto żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych.

Z kolei obwieszczenie Ministra Sprawiedliwości dotyczące wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie do którego odsyła art. 481 § 2⁴ k.c. ma obecnie takie brzmienie:

Obwieszczenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie

z dnia 7 stycznia 2016 r. (M.P. z 2016 r. poz. 47)

Na podstawie art. 481 § 2⁴ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm. ogłasza się, że poczynając od dnia 1 stycznia 2016 r. wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie wynosi 7% w stosunku rocznym.

Natomiast podstawą prawną do naliczania odsetek między przedsiębiorcami w transakcjach handlowych będzie stanowić  Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych z dnia 8 marca 2013 r. przy czym wysokość odsetek w transakcjach handlowych między przedsiębiorcami określa art. 4 tejże ustawy

Art. 4 
(…)
3) odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych – odsetki w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i ośmiu punktów procentowych.

Tak więc widzisz nadal aktualność zachowują moje poprzednie wpisy dotyczące odsetek:

Odsetki 2017 porównanie z 2016 i 2015 zmiany?

Odsetki 2016; zmiany, porównanie z 2015

Odsetki ustawowe, umowne, w transakcjach handlowych po zmianach 2016 zestawienie tabela

Jakie odsetki między przedsiębiorcami a jakie z udziałem konsumentów

Kiedy żądać odsetek

Zabezpieczenie zwrotu pożyczki. Odsetki maksymalne przy pożyczce

Jakie odsetki przy najmie między przedsiębiorcami

A tutaj poczytasz o wysokości odsetek w roku 2019 🙂

O ile rok 2019 nie zapowiada zmiany w wysokości odsetek to w 2019 wejdą w życie zmiany odnośnie możliwości naliczania odsetek od odsetek. Więcej o tym poczytasz tutaj

Autor: Leszek Bloch

2018-01-02